Met liefde en woorden: hoe Iris en Katelijne ‘rouw’ bespreekbaar maken

Zoersel/Zandhoven - Rouw. Een woord dat vaak ongemakkelijk maakt, waar een stilzwijgen omheen hangt. Maar niet voor Iris en Katelijne, twee gepassioneerde Invento-leerkrachten, die elk op hun eigen manier hoop en troost bieden aan mensen die worstelen met verlies.  

Ruimte geven aan verdriet 

Iris, leerkracht in het zesde leerjaar van basisschool Klim-Op, combineert haar passie voor lesgeven, schrijven en spreken met haar werk in de rouwsector. Met haar initiatief Woorden van Iris schrijft, zingt en spreekt ze tijdens uitvaarten, creëert ze persoonlijke teksten en gedichten, en begeleidt ze families in het verwerken van hun verlies. “Mensen zijn heel goed in het delen van geluk,” vertelt ze. “Maar in verdriet staan ze vaak alleen. Daar wil ik een verschil maken.”  

Katelijne, kleuterjuf op leefschool ‘t Zandhofje, werkt met haar handen én haar hart. Met Koesterkracht maakt ze vilten koesterpopjes die symbool staan voor geliefden die gemist worden, of zelfs een plekje krijgen in gezinnen waar een kindje ontbreekt. Haar creaties, met zorg en precisie gemaakt, bieden families iets tastbaars om hun emoties aan vast te hangen. Sinds september is ze ook gestart met de opleiding rouw- en verliescounselor om kinderen nog beter te kunnen ondersteunen bij hun verdriet.   

Juf Iris (links) en Juf Katelijne (rechts)

Verdriet in een kinderwereld 

Kinderen en rouw, het lijkt een contradictie want hoe leg je iets uit wat zelfs voor volwassenen moeilijk te begrijpen is? Hoe geef je woorden aan emoties die zo overweldigend zijn? Iris en Katelijne zetten zich in om kinderen hierin te begeleiden. 

“Ik merk dat kinderen vaak geen vocabulaire hebben voor verdriet,” legt Iris uit. “En als leerkracht zie je dat soms terug in gedrag. Ze worden stiller, trekken zich terug, of weten gewoon niet hoe ze erover moeten praten.” Daarom introduceerde ze ‘de Senaat’, een kringgesprek waarin kinderen vrij kunnen praten over hun gevoelens. “We nemen de tijd om te praten over scheiding, verlies of de oorlog, zodat kinderen hun emoties leren herkennen en benoemen.”  

Katelijne ziet het verdriet bij kinderen vaak in de vorm van kleine, onuitgesproken signalen. “Kleuters begrijpen dood vaak niet zoals wij dat doen,” vertelt ze. “Voor hen is dood iets tijdelijks. Soms vragen ze: ‘Komt die persoon volgende week terug?’ Door met hen te praten en op een creatieve manier bezig te zijn, help ik hen het proces een beetje te begrijpen.” Haar vilten poppetjes, vaak een tastbaar symbool voor een overleden broer, zus of ouder, bieden kinderen en volwassenen een manier om met het verlies om te gaan. “Door ermee te praten, het te koesteren of het vast te houden, geeft het hen iets wat het ongrijpbare begrijpelijk maakt.” 

 Maar rouw gaat niet alleen over overlijden. Ook een echtscheiding, een ouder die ernstig ziek wordt, of het verliezen van een vertrouwde omgeving kan diepe impact hebben op een kind. “We spreken dan over levend verlies,” legt Iris uit. “Bijvoorbeeld het verlies van een gezin zoals het was, van routines en zekerheid. Ook daar moeten we als leerkrachten ruimte voor maken.” 

“Het gaat erom dat verdriet mag bestaan, dat je gezien wordt, zelfs in de donkerste momenten. Dat is wat we kinderen (en volwassenen) proberen mee te geven.”

De kracht van rituelen en symbolen 

Beiden geloven ze dat kleine gebaren een grote impact hebben. Iris stuurt families na een uitvaart en een jaar later een kaartje, met een zelfgeschreven gedicht. “Mensen denken vaak dat ze alleen zijn in hun verdriet. Zo’n kaartje kan net dat duwtje zijn om te beseffen dat iemand nog aan hen denkt.”  

Katelijne herinnert zich een vrouw van 81 jaar die haar stand bezocht op een beurs. “Ze keek naar mijn popjes, pakte er een vast en zei: ‘Ik weet nu waarom ik naar hier ben gekomen.’ Ze had zestig jaar geleden een kindje verloren en had eindelijk iets in handen wat haar verdriet tastbaar maakte. Dat moment vergeet ik nooit.” 

Soms helpen mensen zelf bij het maken van een koesterpopje, wat het rouwproces extra betekenisvol maakt. “Tijdens workshops, bijvoorbeeld bij het Berrefonds, komen lotgenoten samen om een popje te maken dat hun overleden kindje symboliseert,” vertelt Katelijne. “Het proces van vilten, vasthouden, en samen creëren, geeft hen iets tastbaars om te koesteren, en tegelijk een moment van verbinding en verwerking.  

Ook in de klas zijn rituelen belangrijk. Bij Iris krijgen overleden leerlingen of dierbaren een blijvende plaats, bijvoorbeeld met een herinneringskaartje. Katelijne neemt extra tijd als er een dood diertje wordt gevonden op de speelplaats. Zo hoopt ze de dood meer bespreekbaar te maken. Daarnaast wil ze leerkrachten bewust maken van het feit dat rouw in golven komt: "De ene keer kan een kind vrolijk spelen en de volgende minuut plotseling heel verdrietig zijn." 

“Het mooiste wat je kunt doen,” besluit Iris, “is er gewoon zijn. Luisteren, begrijpen, en verdriet een stem geven.”

Wat ze kinderen leren 

Wat Iris en Katelijne kinderen meegeven, is dat verdriet niet hoeft weggestopt te worden. “Ik zeg altijd tegen mijn leerlingen: verdriet mag bestaan. Of dat nu door te praten is, te huilen, of gewoon even stil te zijn,” vertelt Iris. Katelijne vult aan: “Kinderen zijn van nature open en spontaan. Wij willen hen laten voelen dat het oké is om hun gevoelens te tonen en verdrietig te zijn.” 

Iris herinnert zich een jongen uit haar klas die een dierbare had verloren. Toen hij hoorde dat Iris ook bij uitvaarten sprak, vroeg hij: “Juf, is de begrafenis dan bij jou?” Het leek hem vanzelfsprekend dat iemand die hem op school hielp met verdriet, ook daarbuiten een rol zou spelen. “Dat toont hoe hard kinderen nood hebben aan iemand die hen begrijpt en er gewoon is.” 

Voor Iris en Katelijne is hun werk een levensmissie, geworteld in hun eigen ervaringen met verlies. “Ik heb op jonge leeftijd veel mensen verloren,” zegt Iris. “Ik weet hoe krachtig de juiste woorden kunnen zijn in moeilijke momenten.” Katelijne knikt. “Het gaat erom dat verdriet mag bestaan, dat je gezien wordt, zelfs in de donkerste momenten. Dat is wat we kinderen (en volwassenen) proberen mee te geven.” 

Wat Iris en Katelijne doen, is rauw en puur, maar vooral vol liefde. Ze zijn een lichtpuntje in een donkere periode, een reminder dat niemand alleen hoeft te rouwen. “Het mooiste wat je kunt doen,” besluit Iris, “is er gewoon zijn. Luisteren, begrijpen, en verdriet een stem geven.” 

Wil je meer weten over het werk van Iris en Katelijne? Volg hen via hun website en sociale media: